Οι θαλάσσιες φιλοδοξίες της Τουρκίας ως πηγή συγκρούσεων στην Ανατολική Μεσόγειο

Του Κωνσταντίνου Κύπριου*

Την τελευταία δεκαετία, η Άγκυρα έχει υιοθετήσει μια φιλόδοξη θαλάσσια στρατηγική που εκφράζεται μέσα από την έννοια της «Γαλάζιας Πατρίδας» (Mavi Vatan), δείχνοντας την αποφασιστικότητά της να εδραιώσει την επιρροή της στις περιφερειακές θάλασσες. Αυτές οι φιλοδοξίες αναδιαμορφώνουν τις ναυτικές δυνατότητες της Τουρκίας, τη διπλωματική της στάση και τη γεωπολιτική των γύρω θαλασσών, οδηγώντας την σε άμεση σύγκρουση όχι μόνο με την Ελλάδα και την Κύπρο, που διατηρούν δεκαετίες εχθρότητας, αλλά και με δυνάμεις της Ανατολικής Μεσογείου, όπως το Ισραήλ, την Αίγυπτο ακόμα και την Γαλλία.

Στον πυρήνα αυτής της ναυτικής επέκτασης βρίσκεται η έννοια της «Γαλάζιας Πατρίδας», ένα δόγμα που εισήχθη από τον απόστρατο ναύαρχο Τζεμ Γκιουρντενίζ, και που προβάλλει τις θαλάσσιες φιλοδοξίες της Τουρκίας. Αυτή η στρατηγική οραματίζεται την Τουρκία να μεγιστοποιεί τον έλεγχο των θαλάσσιων ζωνών της, ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο, το Αιγαίο και τη Μαύρη Θάλασσα. Το δόγμα προωθεί την υπεράσπιση των δικαιωμάτων που η Άγκυρα θεωρεί ότι έχει στους πόρους και στις θαλάσσιες ζώνες της περιοχής, ειδικά ενάντια σε διεκδικήσεις γειτονικών κρατών όπως η Ελλάδα και η Κύπρος.

Αυτό το όραμα περιλαμβάνει την απαίτηση της Τουρκίας για τον έλεγχο μεγάλων εκτάσεων που περιλαμβάνει αυτό που θεωρεί ως υφαλοκρηπίδα της και των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ). Ως αποτέλεσμα η νέα ναυτική στρατηγική της Τουρκίας είναι μια πολυδιάστατη προσέγγιση, σχεδιασμένη να διασφαλίσει τα θαλάσσια συμφέροντά της και να επιβάλει την περιφερειακή της επιρροή, ενώ περιλαμβάνει και την προώθηση της παγκόσμιας παρουσίας της σε περιοχές όπως ο Περσικός Κόλπος, η Ερυθρά Θάλασσα, ο Ινδικός Ωκεανός και ο Κόλπος του Άντεν. Ως στόχος δηλώνεται η συμβολή στην ασφάλεια του παγκόσμιου θαλάσσιου εμπορίου και η διασφάλιση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας[i].

Στο πλαίσιο αυτό, το τουρκικό ναυτικό έχει αναλάβει πρωτοβουλίες όπως η εκπαίδευση του ναυτικού της Σομαλίας και η Τουρκική ναυτική παρουσία στις θαλάσσιες ζώνες της Αφρικανικής χώρας για την αντιμετώπιση της τρομοκρατίας, της παράνομης αλιείας, του λαθρεμπορίου και της πειρατείας. Σύμφωνα με το Πλαίσιο Συμφωνίας Αμυντικής και Οικονομικής Συνεργασίας και για μια περίοδο 10 ετών[ii]. Επιπλέον, στο πλαίσιο των γενικών φιλοδοξιών της Τουρκίας, σχεδιάζεται και η αποστολή γεωτρύπανου για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων στην ευρύτερη περιοχή.

Αυτές οι κινήσεις καταδεικνύουν τις ναυτικές και στρατηγικές φιλοδοξίες της Τουρκίας σε συνάρτηση με τις εξελίξεις που λαμβάνουν χώρα στην Ανατολική Μεσόγειο όπως και τις αναταράξεις που προκαλούν και μπορούν να προκαλέσουν. Παράλληλα, είναι δείκτες της ευρύτερης πολιτικής της Τουρκίας την τελευταία δεκαετία, μιας πολιτικής που αποσκοπεί στην άσκηση επιρροής όχι μόνο στη Σομαλία, αλλά και στο Κατάρ και στο Σουδάν.

Η Τουρκία βλέπει τον εαυτό της να προωθεί ή τουλάχιστον να διασφαλίζει τα εθνικά της συμφέροντα στις παρακείμενες θαλάσσιες περιοχές, με έμφαση στην Ανατολική Μεσόγειο και ιδιαιτέρως σε θέματα μεταφοράς και παραγωγής ενέργειας, στις θαλάσσιες εμπορικές οδούς, στον έλεγχο αυτών και με αυτόν τον τρόπο στην άσκηση επιρροής στην παγκόσμια οικονομία[iii]. Παράλληλα, η Τουρκία όχι μόνο αναβαθμίζει τη δύναμη αποτροπής της, αλλά έχει επίσης αναπτύξει έναν ναυτικό κλάδο μέσω της εγχώριας βιομηχανίας για να ελέγχει τις παρακείμενες θάλασσες και να μεταβάλει τις γεωπολιτικές ισορροπίες. Ο Ερντογάν έχει δηλώσει χαρακτηριστικά: «Γνωρίζουμε ότι για να ζούμε ειρηνικά στη γη μας, πρέπει να έχουμε ισχυρό και αποτελεσματικό ναυτικό τόσο στη Γαλάζια Πατρίδα όσο και σε απομακρυσμένες γεωγραφίες».

Η Ανατολική Μεσόγειος, πλούσια σε αποθέματα φυσικού αερίου, έχει μετατραπεί σε κρίσιμο πεδίο μάχης για αυτήν τη στρατηγική. Η ανάπτυξη σεισμογραφικών ερευνητικών πλοίων και γεωτρύπανων σε αμφισβητούμενα ύδατα από την Τουρκία καταδεικνύει την αποφασιστικότητά της να εξασφαλίσει μερίδιο από αυτούς τους πόρους. Ειδικότερα, η Τουρκία έχει αποκτήσει δύο πλοία εξερεύνησης πετρελαίου/φυσικού αερίου, τα Γιαβούζ και Φατίχ, για να ‘αντιμετωπίσει’ κάθε προσπάθεια άλλων κρατών να εκμεταλλευτούν αυτό που θεωρεί ως νόμιμα δικαιώματά της στη Μεσόγειο, ιδιαίτερα της Ελλάδας και της Κύπρου[iv]. Αναπτύσσοντας ναυτικές δυνάμεις για τη συνοδεία ερευνητικών και σκαφών γεωτρήσεων, η Τουρκία επιδιώκει να εξασφαλίσει το μερίδιό της από αυτούς τους πόρους, αμφισβητώντας ταυτόχρονα τις ανταγωνιστικές διεκδικήσεις, παρά τις αναταραχές και τις συγκρούσεις που μπορούν να προκαλέσουν με την Ελλάδα, μέλος του ΝΑΤΟ, και τους δυτικούς συμμάχους Ισραήλ και Αίγυπτο. Ταυτόχρονα, οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις δηλώνουν ότι στοχεύουν σε ότι θεωρούν την προστασία των υποθαλάσσιων αγωγών και άλλων συναφών υποδομών[v].

Για να υποστηρίξει τις θαλάσσιες φιλοδοξίες της, η Τουρκία επενδύει έντονα στον εκσυγχρονισμό του ναυτικού της. Το Τουρκικό Ναυτικό έχει εξελιχθεί σε ένα από τα πιο προηγμένα της περιοχής, ενσωματώνοντας τεχνολογίες και παραγωγές που έχουν αναπτυχθεί εγχώρια. Αυτές οι κινήσεις ενισχύουν την στρατηγική αυτονομία της χώρας και τις επιχειρησιακές της δυνατότητες. Στον πυρήνα αυτού του προγράμματος βρίσκεται το πρόγραμμα MILGEM, το οποίο περιλαμβάνει την κατασκευή 4 νέων κορβετών και 8 φρεγατών της κλάσης Istanbul, εξοπλισμένες με εγχώρια συστήματα, όπως το ραντάρ CENK 3D AESA, το σύστημα εκτόξευσης MIDLAS VLS και τα αντιαεροπορικά συστήματα Sapand και SIPER[vi]. Παράλληλα, παλαιότερες μονάδες, όπως οι φρεγάτες Barbaros, αναβαθμίζονται με εγχώρια συστήματα, όπως είχε συμβεί και με τις φρεγάτες κλάσης G (Oliver Hazard) πριν από 10 χρόνια.

Στρατηγικής σημασίας είναι και η απόκτηση των έξι υποβρυχίων κλάσης Reis τύπου 214, τα οποία θα παραδοθούν έως το 2029. Αυτά τα υποβρύχια, εξοπλισμένα με συστήματα AIP (Air-Independent Propulsion), έχουν τη δυνατότητα παρατεταμένης παραμονής κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, επιτρέποντας την εκτέλεση επιχειρήσεων Θαλάσσιας Άρνησης με αυξημένες ικανότητες. Το αμφίβιο πλοίο επιθέσεων TCG Anadolu σηματοδοτεί ένα σημαντικό άλμα στις ικανότητες προβολής ισχύος της Τουρκίας. Το Anadolu σχεδιάστηκε για να υποστηρίζει ναυτικές επιχειρήσεις αλλά και ανθρωπιστικές αποστολές. Επιπλέον, οι δυνατότητές του θα ενισχυθούν με τη χρήση UAVs και UCAVs, όπως τα Baykar και MIUS Kizilelma[vii]. Επιπλέον, η Τουρκία έχει αναπτύξει μια σειρά από μη επανδρωμένα πλωτά και υποβρύχια σκάφη, αντικατοπτρίζοντας τη γενικότερη υιοθέτηση της τεχνολογίας drone.

Περαιτέρω εξέλιξη αποτελεί η κατασκευή του αντιτορπιλικού αεράμυνας TF-2000, το οποίο αποτελεί αναβάθμιση του προγράμματος MILGEM. Η ανάπτυξη αυτών των πολεμικών πλοίων συνοδεύεται από τη δημιουργία συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου, του συστήματος διαχείρισης μάχης ADVENT και συστημάτων κατευθυνόμενης ενέργειας. Όλα αυτά τα συστήματα είναι εγχώριας ανάπτυξης, εξασφαλίζοντας σημαντική ανεξαρτησία για τη στρατιωτική βιομηχανία της Τουρκίας[viii].

Οι παραπάνω εξελίξεις υποδεικνύουν την πρόθεση της Τουρκίας να εξελιχθεί από περιφερειακή ναυτική δύναμη, σε μια δύναμη ανοικτών θαλασσών, ικανή να ασκεί επιρροή πέρα από τα άμεσα σύνορά της. Αυτό περιλαμβάνει την επέκταση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων της στη Μεσόγειο, τη Μαύρη Θάλασσα, την Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό. Στην Τουρκία, αυτή η προσέγγιση θεωρείται ως μετάβαση από την προστασία των χωρικών υδάτων σε στρατηγική άμυνα σε προωθημένες περιοχές[ix].

Το τουρκικό ναυτικό χρησιμοποιείται επίσης για τη δημιουργία στρατηγικών συμμαχιών, τη συμμετοχή σε διεθνείς ασκήσεις και την εκτέλεση ανθρωπιστικών αποστολών. Μέσω της ναυτικής διπλωματίας με φιλικά κράτη, η Τουρκία ενισχύει τη θέση της στην περιοχή και προωθεί σχέσεις με χώρες της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και άλλων περιοχών. Μια σαφής ένδειξη αυτής της προσπάθειας είναι οι ανακοινώσεις σχετικά με το δεύτερο αεροπλανοφόρο της Τουρκίας, το οποίο, όπως φαίνεται, θα είναι μιας συμβατικής σχεδίασης αεροπλανοφόρο. Με εκτόπισμα 60.000 τόνων και μήκος 285 μέτρων, το πλοίο θα περιλαμβάνει τρεις διαδρόμους απογείωσης με μια αρθρωτή ράμπα και τη δυνατότητα να υποστηρίζει έως και πενήντα μαχητικά αεροσκάφη[x]. Αυτό το πλοίο θα αποτελέσει ένα τεράστιο άλμα στις δυνατότητες του τουρκικού ναυτικού, ιδιαίτερα όσον αφορά την προστασία του στόλου από αέρος και την προβολή ισχύος σε απομακρυσμένες θάλασσες ή περιοχές μακριά από την ακτογραμμή της Τουρκίας.

Η καρδιά των ναυτικών φιλοδοξιών της Τουρκίας παραμένει η Ανατολική Μεσόγειος. Η περιοχή αυτή θεωρείται ζωτικής σημασίας για την Τουρκία, οπού λαμβάνει μέρος πάνω από το 87% του εμπορίου της και πολλούς διακρατικούς αγωγούς να διέρχονται από τα παρακείμενα Τουρκικά χωρικά ύδατα[xi]. Επιπλέον, οι ανακαλύψεις σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου έχουν μετατρέψει την περιοχή σε ενεργειακό κόμβο, εντείνοντας τις διαφωνίες για τα όρια των ΑΟΖ. Όλες οι γειτονικές χώρες γύρω από την Τουρκία έχουν ανακαλύψει σημαντικούς ενεργειακούς πόρους φυσικού αερίου στην περιοχή, και η Τουρκία, όπως φαίνεται, επιθυμεί ένα μερίδιο. Στο Ισραήλ, το κοίτασμα Leviathan έχει εκτιμώμενα αποθέματα 22 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδιών, ενώ το κοίτασμα Zohr της Αιγύπτου εκτιμάται ότι περιέχει 30 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Σε αυτά προστίθεται το κοίτασμα Αφροδίτη της Κύπρου με 5 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια[xii].

Οι διεκδικήσεις της Τουρκίας βρίσκονται σε άμεση σύγκρουση με εκείνες της Ελλάδας και της Κύπρου, που έχουν καθορίσει τις ΑΟΖ τους με συμφωνίες που η Άγκυρα απορρίπτει. Παράλληλα, η Τουρκία δηλώνει αποφασισμένη να προστατεύσει αυτό που θεωρεί ως δικαιώματα του παράνομου τουρκοκυπριακού καθεστώτος στα θαλάσσια ενεργειακά αποθέματα[xiii]. Οι μονομερείς και επιθετικές δραστηριότητες της Τουρκίας για τον επαναπροσδιορισμό των θαλάσσιων συνόρων, συχνά συνοδευόμενες από ναυτικές δυνάμεις, έχουν οδηγήσει σε αυξημένες εντάσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση και συμμάχους του ΝΑΤΟ

Παρά την επιθετικότητα της Τουρκίας, η οποία έχει προκαλέσει επικρίσεις από την ΕΕ, το ΝΑΤΟ και άλλους διεθνείς φορείς, η Άγκυρα συνεχίζει να εντείνει τις θαλάσσιες δραστηριότητές της στην περιοχή. Αυτό έχει οδηγήσει σε συγκρούσεις ακόμη και με εξωτερικούς δρώντες, όπως η Γαλλία. Επιπλέον, υπάρχουν φήμες για την κατασκευή μιας νέας τουρκικής ναυτικής βάσης στα κατεχόμενα της Βόρειας Κύπρου, παρά την παράνομη φύση αυτής της ενέργειας. Αυτή η βάση αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής για την αύξηση της προβολής ισχύος της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο[xiv], παρά την παραβίαση του διεθνούς δικαίου.

Μια άλλη αμφιλεγόμενη τουρκική ενέργεια ήταν η υπογραφή μιας συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης το 2019. Η συμφωνία αυτή επέκτεινε τις θαλάσσιες αξιώσεις της Τουρκίας, αμφισβητώντας τα συμφέροντα της Ελλάδας και της Αιγύπτου, ενώ η Άγκυρα ενεπλάκη ενεργά στον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης. Η ουσία της συμφωνίας ήταν ότι κανένας ενεργειακός ή πετρελαϊκός αγωγός στην Ανατολική Μεσόγειο δεν θα μπορούσε να είναι ασφαλής χωρίς τη συμμετοχή ή την έγκριση της Τουρκίας[xv]. Αυτή η κίνηση επικρίθηκε έντονα από την Ελλάδα και την ΕΕ, αλλά υπογράμμισε τη βούληση της Άγκυρας να χρησιμοποιήσει διπλωματικά και στρατιωτικά μέσα για να προωθήσει την ατζέντα της.

Επιπλέον, παρά το εμπάργκο όπλων και τις διεθνείς καταδίκες, η Τουρκία διατηρεί δύο φρεγάτες μόνιμα σταθμευμένες στις ακτές της Λιβύης, παρέχοντας ναυτική και αντιαεροπορική[xvi] υποστήριξη στην κυβέρνηση της Τρίπολης ενώ ταυτόχρονα έχει δεσμεύσει και άλλες δυνάμεις προς υποστήριξη του συγκεκριμένου καθεστώτος[xvii]. Καθώς οι τουρκικές δυνάμεις προμηθεύουν τον GNA με πυρομαχικά και υλικό, φέρεται να στοχοποίησαν ακόμη και ένα γαλλικό πολεμικό πλοίο που επιτηρούσε το εμπάργκο και δοκίμασε να τις εμποδίσει.

Οι εντάσεις με τα γειτονικά κράτη της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα της Ελλάδας και της Κύπρου, έχουν αυξηθεί. Παρότι οι διαφορές αυτές έχουν μακρά ιστορία, η στρατιωτικοποίηση της περιοχής από την Τουρκία έχει προκαλέσει συγκρούσεις και με άλλες χώρες, όπως το Ισραήλ. Η ανησυχία του Ισραήλ αφορά κυρίως την δημιουργία και την ανάπτυξη μιας βάσης drones[xviii] στα κατεχόμενα της Βόρειας Κύπρου και την επιθυμία της Τουρκίας να ελέγξει την Ανατολική Μεσόγειο, που αποτελεί ζωτική γραμμή επικοινωνιών του Ισραήλ προς τη Δύση. Παράλληλα, η Τουρκία βλέπει με ανησυχία την αναβάθμιση του ναυτικού του Ισραήλ, όπως την ανάπτυξη υποβρυχίων εξοπλισμένων με πυραύλους κρουζ στην περιοχή. Ωστόσο, η πιθανότητα σύγκρουσης Τουρκίας-Ισραήλ είναι σε χαμηλότερο επίπεδο σε σχέση με την πιθανότητα σύγκρουσης με την Ελλάδα και την Κύπρο.

Η πιθανότητα μιας αντιπαράθεσης μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας αποτελεί δευτερεύον ζήτημα σε σύγκριση με την πιθανότητα μιας σύγκρουσης με την Ελλάδα και την Κύπρο στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Κύριες αιτίες της σύγκρουσης είναι οι σημαντικοί πόροι φυσικού αερίου που έχουν ανακαλυφθεί, καθώς και η διαδικασία οριοθέτησης των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών (ΑΟΖ)[xix]. Σε μια προσπάθεια να αποσταθεροποιηθεί κάθε υφιστάμενη συμφωνία, η αντίστοιχη ναυτική συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης του 2019 καθορίζει ΑΟΖ, αγνοώντας τις ΑΟΖ της Ελλάδας και της Κύπρου, καθώς και σε κάποιο βαθμό την ΑΟΖ της Αιγύπτου. Το αποτέλεσμα ήταν μια διμερής συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου σύμφωνα με τη δική τους διαδικασία οριοθέτησης. Όσον αφορά την Κύπρο, η Τουρκία επιδεικνύει τη νεοσύστατη ναυτική της ισχύ συνοδεύοντας πλοία γεωτρήσεων που παραβιάζουν την Κυπριακή ΑΟΖ, δείχνοντας ότι δεν την αναγνωρίζει και ότι έχει τη δυνατότητα να επιβάλει το ζήτημα.

Η ανακάλυψη φυσικών πόρων στην Ανατολική Μεσόγειο έχει οδηγήσει την Ελλάδα, το Ισραήλ και την Αίγυπτο σε εκσυγχρονισμό των ναυτικών τους δυνάμεων. Ωστόσο, καμία από αυτές τις χώρες δεν έχει φτάσει στο επίπεδο προβολής ισχύος και ελέγχου της θάλασσας που επιδιώκει η Τουρκία. Η Αίγυπτος, για παράδειγμα, έχει αποκτήσει δύο αμφίβια πλοία τύπου Mistral και δύο φρεγάτες τύπου FREMM, ενώ το Ισραήλ έχει ενισχύσει το ναυτικό του με έξι νέα υποβρύχια τύπου Dolphin και τέσσερις κορβέτες τύπου Sa’ar 6[xx]. Ωστόσο, αυτές οι προμήθειες περιορίζονται στην προστασία των ενεργειακών εγκαταστάσεων και στην περιπολία των ΑΟΖ και όχι στην προβολή ισχύος και τον θαλάσσιο έλεγχο. Η Ελλάδα, από την άλλη, παραδοσιακά διαθέτει ένα ναυτικό περιορισμένης εμβέλειας («Πράσινης Θάλασσας») και μόλις πρόσφατα προχωρά σε κινήσεις για τη δημιουργία μιας πιο ισχυρής ναυτικής δύναμης, κυρίως για να αντιμετωπίσει τις τουρκικές φιλοδοξίες.

Η Αίγυπτος, η οποία έχει οριοθετήσει την ΑΟΖ της με την Ελλάδα και την Κύπρο, βλέπει και αυτή τις τουρκικές θαλάσσιες αξιώσεις ως επιθετικές και επεκτατικές, με το ναυτικό της χώρας να έχει επεκταθεί και για να αντιμετωπίσει την τουρκική επιρροή στην περιοχή. Ως αποτέλεσμα το Φόρουμ Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου (EMGF), που περιλαμβάνει την Αίγυπτο, την Ελλάδα, την Κύπρο, το Ισραήλ, την Ιταλία, την Ιορδανία και την Παλαιστινιακή Αρχή, έχει αποκλείσει την Τουρκία, υπογραμμίζοντας την περιφερειακή αντίθεση στις πολιτικές της Άγκυρας.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την άλλη, έχει επικρίνει τις τουρκικές δραστηριότητες και έχει επιβάλει περιορισμένες κυρώσεις. Ωστόσο, η στάση της παραμένει διχασμένη λόγω των οικονομικών και στρατηγικών δεσμών με την Άγκυρα. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν στηρίξει την Ελλάδα και την Κύπρο στις διαμάχες, ενώ η Ρωσία, που διατηρεί στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή, αποφεύγει την άμεση εμπλοκή στις ναυτικές συγκρούσεις της Τουρκίας.

Η φιλοδοξία της Τουρκίας να κυριαρχήσει στις θάλασσες δεν είναι χωρίς προκλήσεις. Η συνέχεια του εκσυγχρονισμού του ναυτικού και των ενεργειακών εξερευνήσεων απαιτεί τεράστιους πόρους, οι οποίοι μπορεί να επιβαρύνουν σοβαρά τον εθνικό προϋπολογισμό. Παράλληλα, η επιθετική θαλάσσια πολιτική της Τουρκίας κινδυνεύει να την απομονώσει από συμμάχους και περιφερειακούς εταίρους.

Αν και η Άγκυρα θεωρεί την επέκταση του ναυτικού της ως μέσο προστασίας της εθνικής κυριαρχίας, τα γειτονικά κράτη το εκλαμβάνουν ως απειλή. Η επιθετική ρητορική και η στρατιωτικοποίηση των διενέξεων επιδεινώνουν την απομόνωση της Τουρκίας και αυξάνουν την πιθανότητα σύγκρουσης.

Οι θαλάσσιες φιλοδοξίες της Τουρκίας αντικατοπτρίζουν μια ευρύτερη αλλαγή στην εξωτερική και αμυντική πολιτική της υπό την ηγεσία του Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η διαμόρφωση μιας νέας στρατηγικής στη θάλασσα έχει ενισχύσει τις ναυτικές δυνατότητες της Τουρκίας, αλλά έχει επίσης εμβαθύνει τις εντάσεις με γειτονικές χώρες και διεθνείς οργανισμούς.

Για να επιτευχθεί σταθερότητα στην περιοχή, απαιτείται διπλωματική δεξιότητα, αυτοσυγκράτηση και προθυμία για εποικοδομητικό διάλογο — στοιχεία που η Τουρκία, όπως φαίνεται, δεν διαθέτει ή δεν είναι διατεθειμένη να αξιοποιήσει. Χωρίς τέτοιες προσπάθειες, η Ανατολική Μεσόγειος κινδυνεύει να εξελιχθεί σε εστία ευρύτερης γεωπολιτικής σύγκρουσης, με κόστος και ευθύνες που μπορεί να επιβαρύνουν την ίδια την Τουρκία.

*Constantinos Kyprios

Marketing Officer, Katradis SA

[i] Betul Usta, (22/9/2024), “From Indian Ocean to Aden, Turkish Navy boosts strategic presence”, Dailyshabah.
[ii] Ezgi Akin, (24/7/2024), “Somaliland warns against Turkey’s naval deployment off Somalia’s coast’, AL-MONITOR
[iii] Betul Usta, (22/9/2024), “From Indian Ocean to Aden, Turkish Navy boosts strategic presence”, Dailyshabah
[iv] How Turkey became a strong naval power in recent years’, TRT WORLD
[v] Betul Usta, (22/9/2024), “From Indian Ocean to Aden, Turkish Navy boosts strategic presence”, Dailyshabah
[vi] Tayfun Ozberk (24/1/2024), “Turkey inks deal to replace four foreign-made weapons with local types’, defensenews.com
[vii] Tayfun Ozberk (1/5/2022), “Here is how UAVs will be recovered aboard TCG Anadolu”, navalnews.com
[viii] ‘How Turkey became a strong naval power in recent years’, TRT WORLD  & Betul Usta, (22/9/2024), “From Indian Ocean to Aden, Turkish Navy boosts strategic presence”, Dailyshabah
[ix] Dorian Jones (14/9/2024) “Turkey flexes naval muscles as neighbours fear escalating arm race”, rfi
[x] Peter Suciu (24/3/2024), ‘Turkey: The Next Aircraft Carrier Superpower?’, nationalinterest.
[xi] ‘How Turkey became a strong naval power in recent years’, TRT WORLD
[xii] Emmanuel Karagiannis (22/6/2021), ‘The Coming Naval Arms Race in the Eastern Mediterranean’, rusi.org.
[xiii] Betul Usta, (22/9/2024), “From Indian Ocean to Aden, Turkish Navy boosts strategic presence”, Dailyshabah
[xiv] How Turkey became a strong naval power in recent years’, TRT WORLD
[xv] How Turkey became a strong naval power in recent years’, TRT WORLD
[xvi] Betul Usta, (22/9/2024), “From Indian Ocean to Aden, Turkish Navy boosts strategic presence”, Dailyshabah
[xvii] Emmanuel Karagiannis (22/6/2021), ‘The Coming Naval Arms Race in the Eastern Mediterranean’, rusi.org.
[xviii] Dorian Jones (14/9/2024) “Turkey flexes naval muscles as neighbours fear escalating arm race”, rfi
[xix] Emmanuel Karagiannis (22/6/2021), ‘The Coming Naval Arms Race in the Eastern Mediterranean’, rusi.org.
[xx] Emmanuel Karagiannis (22/6/2021), ‘The Coming Naval Arms Race in the Eastern Mediterranean’, rusi.org.