Η «ταυτότητα» του «σκοτεινού στόλου» που κάνει τις μεταφορές πετρελαίου από τη Ρωσία

Ο «σκοτεινός στόλος» (dark fleet) ήρθε, τα τελευταία χρόνια, στην επικαιρότητα, μετά την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας με την Ουκρανία, καθώς η δραστηριότητά του αυξήθηκε θεαματικά.

Ο όρος «σκοτεινός στόλος» αναφέρεται σε ένα σύνολο (κυρίως) γερασμένων δεξαμενόπλοιων, άνω των 20 ετών, που επιδίδονται σε παραπλανητικές πρακτικές για τη μεταφορά αργού πετρελαίου και διυλισμένων προϊόντων από χώρες που υπόκεινται σε κυρώσεις, όπως το Ιράν, η Βενεζουέλα και τα τελευταία χρόνια η Ρωσία.

Η δύναμη του μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία φαίνεται να παρουσιάζει σημαντική αύξηση, καθώς η πλατφόρμα Maritime AI™ της Windward, εξειδικευμένη στη διαχείριση κινδύνου στον θαλάσσιο τομέα, έχει εντοπίσει περίπου 1.300 σκάφη του «σκοτεινού στόλου» ενώ πριν από την έναρξη του πολέμου υπολογιζόταν ότι τα πλοία αυτού του ιδιόμορφου στόλου ήταν λιγότερα από 600.

Η αύξηση του αριθμού των πλοίων του «σκοτεινού στόλου», που οδήγησε στον υπερδιπλασιασμό του, εκτιμάται ότι ξεκίνησε από το δεύτερο εξάμηνο του 2022 μέχρι τις αρχές του 2023.

Σε μια πρόσφατη κοινή έκθεση της Windward και της εταιρείας λογισμικού Vortexa αναφέρονται αναλυτικά στοιχεία για τη «ταυτότητα» του «σκοτεινού στόλου», ο οποίος αποτελείται κατά 43% από δεξαμενόπλοια μεταφοράς αργού πετρελαίου, κατά  32% από δεξαμενόπλοια μεταφοράς πετρελαιοειδών και κατά 14% από δεξαμενόπλοια μεταφοράς πετρελαίου/χημικών.

Οι πέντε κορυφαίες σημαίες σκαφών του «σκοτεινού στόλου» είναι ο Παναμάς (17,3%), η Λιβερία (12,4%), οι Νήσοι Μάρσαλ (8,4%) , η Ρωσία (11,4%) και η Μάλτα 6,4% (χώρα της ΕΕ). Διάφορες άλλες 44%

Οι μελετητές σημειώνουν ότι δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι τέσσερις σημαίες βρίσκονται στη λίστα των «σημαιών ευκαιρίας» και η πέμπτη είναι η Ρωσία.

Άλλα στοιχεία, που παρατίθενται είναι ότι:

• το 12% των σκαφών του «σκοτεινού στόλου» πλέουν υπό ευρωπαϊκή σημαία,

• το 5% με σημαία του Ιράν

• το 5,6%, με σημαία της Γκαμπόν, «η νέα δημοφιλής σημαία ευκαιρίας στον κλάδο», όπως αναφέρεται, χαρακτηριστικά.

«Είναι σημαντικό ότι το 12% πλέουν με ευρωπαϊκή σημαία (αν και η σημαία της Μάλτας είναι σημαία ευκαιρίας). Είναι αυτό ένα σημάδι ότι η αποφασιστικότητα της ευρωπαϊκής συμμαχίας αποδυναμώνεται ή ίσως μια ένδειξη ότι ορισμένα μέλη είναι λιγότερο αποφασιστικά στα παρασκήνια από ό,τι δημοσίως;», αναφέρεται στην έκθεση.

Σε ότι αφορά την τοποθεσία της εταιρείας του «σκοτεινού στόλου» το 31% βρίσκεται στην Ευρώπη, περισσότερες κατά 11% συγκριτικά με τα στοιχεία του Μαρτίου του 2023.

Τέλος, οι τρεις κορυφαίοι προορισμοί του πετρελαίου που μετέφερε ο «σκοτεινός στόλος» ήταν η Κίνα (+800.000 BPD), η  Ινδία (+780.000 BPD) και η Τουρκία (+240.000 BPD).

Η ποσότητα ρωσικού πετρελαίου που μετέφερε ο «σκοτεινός στόλος» που έφτασε στην Κίνα από τον Μάρτιο του 2023 αυξήθηκε κατά 73%, στην Ινδία κατά 76% και στην Τουρκία κατά 85%.

Αντίθετα, «η ποσότητα ρωσικού πετρελαίου του «σκοτεινού στόλου» που φθάνει στην Ολλανδία μειώθηκε κατά 82% – μαζί με την Ιταλία, τη Γερμανία και την Ελλάδα που εξαφανίστηκαν επίσης ως κορυφαίοι προορισμοί –μια ένδειξη ότι οι κανονισμοί της ΕΕ λειτουργούν», αναφέρεται στην έκθεση.

Ένα ακόμα στοιχείο, που επισημαίνουν ναυτιλιακοί αναλυτές, είναι ότι τα «γερασμένα» δεξαμενόπλοια του «σκοτεινού στόλου», που τα περισσότερα χαρακτηρίζονται από αδιαφανή ιδιοκτησία, υποτυπώδη συντήρηση, ευκαιριακά πληρώματα και έλλειψη κατάλληλης ασφάλισης, θεωρούνται περιβαλλοντικές «βόμβες» σε περίπτωση ατυχήματος.

Ωστόσο, δεν φαίνεται, ακόμα, πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να περιοριστεί η δραστηριότητά τους προς όφελος των «καθαρών» πλοιοκτητών. Θεωρητικά, αυτό θα μπορούσε να συμβεί εάν συνεχιστεί η διαπραγμάτευση των τιμών του πετρελαίου από τα Ουράλια, το κυρίως ρωσικό αργό πετρέλαιο (μαζούτ) σε τιμή κατά από τα 60 δολάρια το βαρέλι, το καθορισμένο ως ανώτατο όριο τιμής του, κάτω από το οποίο επιτρέπεται η διαπραγμάτευση.

Εάν συμβεί αυτό, αυτό θα ήταν διπλό θετικό. Θα αύξανε τη χρησιμοποίηση του βασικού στόλου δεξαμενόπλοιων, υποστηρίζοντας την αγορά εμπορευμάτων και ταυτόχρονα θα περιθωριοποιούσε τα παλαιότερα δεξαμενόπλοια του «σκοτεινού στόλου».

Σταύρος Μαλαγκονιάρης