Η διμερής στρατηγική αμυντικής συνεργασίας της Τουρκίας. Διαμόρφωση συμμαχιών μέσω όπλων, εκπαίδευσης και στρατιωτικής διπλωματίας

Του Κώστα Κύπριου*

Η παροχή στρατιωτικής βοήθειας από την Τουρκία αντικατοπτρίζει τις φιλοδοξίες της να γίνει περιφερειακή δύναμη και βασικός παράγοντας στην παγκόσμια σκακιέρα. Υποστηρίζοντας συμμάχους και ενισχύοντας την αμυντική βιομηχανία της, η Τουρκία ενδυναμώνει τη γεωπολιτική της θέση. Ωστόσο, η διαχείριση των πολύπλοκων διεθνών διπλωματικών σχέσεων, η εξισορρόπηση των συμμαχιών και ο περιορισμός των περιφερειακών εντάσεων παραμένουν συνεχιζόμενες προκλήσεις για τη στρατηγική στρατιωτικής βοήθειας της Άγκυρας. Σε κάθε περίπτωση, καθώς η Τουρκία συνεχίζει να επεκτείνει τις αμυντικές της ικανότητες, η προσπάθειά της να διαμορφώσει τις παγκόσμιες δυναμικές ασφάλειας πιθανότατα θα αυξηθεί ακόμη περισσότερο. Η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας έχει αναπτυχθεί ραγδαία, με εταιρείες όπως η Baykar, ASELSAN και Roketsan να εξάγουν drones, τεθωρακισμένα οχήματα και συστήματα πυραύλων παγκοσμίως. Ιδιαίτερα, τα τουρκικής κατασκευής Bayraktar TB2 έχουν αποκτήσει διεθνή αναγνώριση στον σύγχρονο πόλεμο. Οι εξαγωγές όπλων της Τουρκίας όχι μόνο ενισχύουν την οικονομία της, αλλά και εδραιώνουν τις στρατηγικές της συνεργασίες με τις χώρες που προμηθεύει.

Το Αζερμπαϊτζάν είναι ένας από τους βασικούς εταίρους σε θέματα άμυνας και η τουρκική στρατιωτική συνεργασία έχει διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της περιφερειακής ισορροπίας ισχύος στον Νότιο Καύκασο. Με την πάροδο των ετών, η Τουρκία έχει παράσχει στο Αζερμπαϊτζάν στρατιωτική εκπαίδευση, οπλισμό και διπλωματική υποστήριξη, επηρεάζοντας σημαντικά τις στρατιωτικές ικανότητες και τη γεωπολιτική θέση του Αζερμπαϊτζάν και αλλάζοντας δραματικά την ισορροπία ισχύος στην περιοχή. Η στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών υπήρξε πυλώνας των διμερών τους σχέσεων και εργαλείο διείσδυσης της Άγκυρας στην περιοχή. Ως εκ τούτου, η Τουρκία έχει προχωρήσει στην παροχή στο Μπακού διαφόρων στρατιωτικών εξοπλισμών είτε με τη μορφή στρατιωτικής βοήθειας και δωρεών είτε με τη μορφή προμηθειών από την κυβέρνηση του Αζερμπαϊτζάν.

Η στρατιωτική συνεργασία με την Τουρκία περιλαμβάνει πολλές πτυχές. Μία από αυτές είναι η συνεργασία των αντίστοιχων αμυντικών τους βιομηχανιών. Η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν εμβαθύνουν τη συνεργασία τους στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας. Το Αζερμπαϊτζάν έχει εκφράσει ενδιαφέρον για την απόκτηση προηγμένης τουρκικής αμυντικής τεχνολογίας, συμπεριλαμβανομένων UAVs, συστημάτων αεράμυνας και δυνατοτήτων ηλεκτρονικού πολέμου. Τουρκικές αμυντικές εταιρείες συνεργάζονται στενά με Αζερικές εταιρείες για την ανάπτυξη εγχώριας στρατιωτικής τεχνολογίας και παραγωγικών δυνατοτήτων. Μια άλλη πτυχή είναι οι κοινές ασκήσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα μεταξύ των δύο χωρών, με πάνω από 10.000 Αζέρους στρατιώτες να έχουν εκπαιδευτεί[i]. Η Τουρκία και το Αζερμπαϊτζάν διεξάγουν τακτικά κοινές στρατιωτικές ασκήσεις για την ενίσχυση της διαλειτουργικότητας και της επιχειρησιακής ετοιμότητας. Ασκήσεις όπως η «TurAz Eagle» και η «Winter Exercise» επικεντρώνονται σε αεροπορικές επιχειρήσεις, χερσαίους ελιγμούς και τακτικές ειδικών δυνάμεων. Τούρκοι στρατιωτικοί σύμβουλοι παρέχουν επίσης εκπαίδευση στα Αζερικά στρατεύματα, διασφαλίζοντας την επάρκειά τους σε σύγχρονες τακτικές πολέμου και επιχειρήσεις σύμφωνα με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ.

Σημαντική διάσταση της συνεργασίας Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν είναι η πρόσκτηση όπλων από την κυβέρνηση του Μπακού. Στους πρώτους 6 μήνες του 2020, το Μπακού απέκτησε στρατιωτικό εξοπλισμό αξίας άνω των 77 εκατομμυρίων δολαρίων[ii] από την Άγκυρα και η Τουρκία έχει προμηθεύσει το Αζερμπαϊτζάν με μιας ευρείας γκάμας στρατιωτικού εξοπλισμού. Αυτό περιλαμβάνει τα τουρκικής κατασκευής Bayraktar TB2 drones, τα οποία αποτέλεσαν καταλυτικό παράγοντα για τις ένοπλες δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του πολέμου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020. Τα TB2 κατέστρεψαν τουλάχιστον 131 πυροβόλα, 29 τεθωρακισμένα οχήματα, 61 εκτοξευτές ρουκετών, 89 άρματα μάχης Τ-72, 9 συστήματα ραντάρ, 543 φορτηγά και 15 συστήματα επιφανείας-αέρος[iii].

Αυτά τα drones παρείχαν ακριβείς εναέριες δυνατότητες επιτήρησης και επίθεσης, συμβάλλοντας σημαντικά στη νίκη του Αζερμπαϊτζάν, καταστρέφοντας την Αρμενική αεράμυνα και επιτρέποντας στα Αζερικά πυραυλικά και επιθετικά συστήματα μακράς εμβέλειας να καταστρέψουν τον υπόλοιπο εξοπλισμό του Αρμενικού στρατού[iv]. Επιπλέον, σύγχρονα τεθωρακισμένα οχήματα και οχήματα μεταφοράς προσωπικού που παραδόθηκαν στο Αζερμπαϊτζάν ενίσχυσαν την κινητικότητα και την προστασία των χερσαίων του δυνάμεων. Προηγμένα συστήματα πυροβολικού και συστήματα κατευθυνόμενων πυραύλων ενίσχυσαν την ισχύ πυρός και τις αποτρεπτικές ικανότητες του, ενώ η παροχή ελαφρών όπλων, πυρομαχικών και στρατιωτικού εξοπλισμού ενίσχυσε τις δυνάμεις πεζικού του.

Το Αζερμπαϊτζάν έχει αποκτήσει από την Τουρκία εβδομήντα ένα (71) εκτοξευτές ρουκετών 107 mm TR-107 Boran, δεκαοκτώ (18) εκτοξευτές ρουκετών 122 mm T-122 Sakarya, είκοσι (20) εκτοξευτές ρουκετών 230 mm TRLG-230 και δεκαοκτώ (18) εκτοξευτές ρουκετών TRG-300 Kasirga 302 mm. Όσον αφορά τα οχήματα, οι τουρκικές προμήθειες περιλαμβάνουν 350 τεθωρακισμένα οχήματα Otokar Cobra και Otokar Cobra II, καθώς και 200 τεθωρακισμένα οχήματα Otokar APV και Engerek. Έχει επίσης αποκτηθεί μια ποικιλία υποστηρικτικών οχημάτων, όπως το γερμανικό φορτηγό μεταφοράς πεζικού Unimog, που παράγεται στην Τουρκία, τζιπ Land Rover επίσης τουρκικής παραγωγής, τα θωρακισμένα μηχανήματα εκκαθάρισης ναρκοπεδίων FNSS Kunduz και Tosun, το ασύρματο όχημα εκκαθάρισης ναρκών MEMATT, η κινητή γέφυρα FNSS Samur και τα κινητά συστήματα ραδιοεπικοινωνιών και δορυφορικής επικοινωνίας TASMUS.

Στον τομέα των drones, η Τουρκία έχει προμηθεύσει το Bayraktar TB2[v], το οποίο είχε μεγάλη επιτυχία και καθοριστική συμβολή στον πρόσφατο πόλεμο με την Αρμενία, καθώς και το νεότερο Bayraktar Akinci. Επιπλέον, οι τουρκικές προμήθειες περιλαμβάνουν ένα ευρύ φάσμα ηλεκτρο-οπτικών συστημάτων, όπως το σύστημα Sahin Gozu, το σύστημα Dragoneye που περιλαμβάνει αποστασιόμετρο λέιζερ, δέκτη GPS, ψηφιακή μαγνητική πυξίδα και θερμική κάμερα, καθώς και το αποστασιόμετρο λέιζερ ADLRLRF. Στη λίστα περιλαμβάνονται επίσης η θερμική κάμερα Dortgoz, το οπτικό σύστημα διανεμημένου διαφράγματος DAS, η αναγνωριστική κάμερα ASIR IR και η θερμική κάμερα Goz SeeSpot.

Η τουρκική στρατιωτική βοήθεια υπήρξε καθοριστικής σημασίας στον πόλεμο του Ναγκόρνο-Καραμπάχ το 2020, ο οποίος αποτέλεσε σημείο καμπής στην στρατιωτική ιστορία του Αζερμπαϊτζάν. Τα τουρκικά drones, οι στρατιωτικοί σύμβουλοι και η ανταλλαγή πληροφοριών διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην επιτυχημένη εκστρατεία του Αζερμπαϊτζάν εναντίον των Αρμενικών δυνάμεων. Η σύγκρουση ανέδειξε την αποτελεσματικότητα του σύγχρονου πολέμου με drones, καθώς τα τουρκικά UAVs εξουδετέρωσαν σημαντικούς Αρμενικούς στόχους, συστήματα αεράμυνας, άρματα μάχης και μονάδες πυροβολικού. Επιπλέον, η στρατιωτική υποστήριξη της Τουρκίας προς το Αζερμπαϊτζάν έχει αναδιαμορφώσει τις περιφερειακές δυναμικές, ενισχύοντας τη θέση του και αμφισβητώντας την Αρμενία και τους συμμάχους της. Η συμμαχία αυτή έχει επίσης ενισχύσει την τουρκική επιρροή στον Νότιο Καύκασο, καθιστώντας την Τουρκία βασικό διαμεσολαβητή στις περιφερειακές υποθέσεις ασφάλειας.

Η Συρία αποτελεί ένα ακόμη πεδίο των στρατιωτικών επιδιώξεων της Τουρκίας, με την Άγκυρα να έχει διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σύγκρουσης από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου το 2011. Η Τουρκία έχει προσφέρει στρατιωτική βοήθεια σε αντικαθεστωτικές ομάδες, έχει διεξαγάγει άμεσες στρατιωτικές επιχειρήσεις και διατηρεί στρατιωτική παρουσία στη βόρεια Συρία. Η στρατιωτική βοήθεια περιλαμβάνει όπλα και εξοπλισμό, όπως ελαφρύ οπλισμό, τεθωρακισμένα οχήματα και υποστήριξη υλικοτεχνικής υποδομής. Επιπλέον, Τούρκοι στρατιωτικοί σύμβουλοι έχουν εκπαιδεύσει και συντονίσει Σύριους αντικαθεστωτικούς μαχητές, βελτιώνοντας την επιχειρησιακή τους ικανότητα.

Οι άμεσες στρατιωτικές επιχειρήσεις περιλαμβάνουν μεγάλο αριθμό στρατιωτικών επεμβάσεων στη βόρεια Συρία, οι οποίες έχουν περιορίσει σημαντικά την επιρροή των YPG, ενώ παράλληλα είχαν αποτρέψει την επαναφορά του ελέγχου του Άσαντ στη βόρεια Συρία. Μέχρι στιγμής, ο εξοπλισμός που έχει παρασχεθεί στον λεγόμενο ‘Ελεύθερο’ Συριακό Στρατό περιλαμβάνει τεθωρακισμένα οχήματα ACV, AAPC και M113, θωρακισμένα οχήματα V150, Otokar ZPT IMVs και οβιδοβόλα M114[vi].

Η στρατιωτική βοήθεια της Τουρκίας στη Συρία έχει αποτελέσει καθοριστικό στοιχείο της σύγκρουσης, αναδιαμορφώνοντας τις ισορροπίες ισχύος και επηρεάζοντας την περιφερειακή ασφάλεια. Παρόλο που οι παρεμβάσεις της Τουρκίας έχουν επιτύχει στρατηγικούς στόχους, έχουν επίσης προκαλέσει διπλωματικές προκλήσεις και ανθρωπιστικές ανησυχίες. Καθώς ο συριακός πόλεμος συνεχίζει να εξελίσσεται, ο ρόλος της Τουρκίας παραμένει κρίσιμος στον ευρύτερο γεωπολιτικό χάρτη.

Η στρατιωτική βοήθεια της Τουρκίας προς τη Λιβύη έχει διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση της συνεχιζόμενης σύγκρουσης στη χώρα και του ευρύτερου γεωπολιτικού τοπίου. Η υποστήριξη της Άγκυρας προς τη διεθνώς αναγνωρισμένη Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) είχε σημαντικές στρατιωτικές, πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις, ενισχύοντας την τουρκική επιρροή στη Βόρεια Αφρική και την περιοχή της Μεσογείου. Η στρατιωτική βοήθεια της Τουρκίας προς τη Λιβύη έχει λάβει διάφορες μορφές, συμπεριλαμβανομένων των drones Bayraktar TB2, τα οποία υπήρξαν καθοριστικά στην ανατροπή της πορείας του πολέμου υπέρ της GNA, εξουδετερώνοντας στόχους του Εθνικού Στρατού της Λιβύης (LNA) και παρέχοντας κρίσιμες αεροπορικές αναγνωρίσεις. Επιπλέον, προηγμένος στρατιωτικός εξοπλισμός, όπως θωρακισμένα οχήματα, συστήματα αεράμυνας και κατευθυνόμενοι πύραυλοι, έχουν χρησιμοποιηθεί για την ενίσχυση των δυνάμεων της GNA. Παράλληλα, Τούρκοι στρατιωτικοί εκπαιδευτές έχουν συμβάλει στη βελτίωση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων και του στρατηγικού σχεδιασμού των δυνάμεων της GNA. Η Άγκυρα έχει επίσης αναπτύξει πολεμικά πλοία και αεροπορικά μέσα για την παροχή υλικοτεχνικής και επιχειρησιακής υποστήριξης στις δυνάμεις του GNA, ενώ η λιβυκή κυβέρνηση έχει διευκολύνει χρηματοοικονομικά αυτές τις ενέργειες[vii].

Ως εκ τούτου, η παρέμβαση της Τουρκίας διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην αναχαίτιση της επίθεσης του Εθνικού Στρατού της Λιβύης (LNA) στην Τρίπολη το 2020, οδηγώντας σε στρατιωτικό αδιέξοδο και τελικά σε διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός. Η υποστήριξη αυτή επέτρεψε στην Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) να ανακτήσει σημαντικές περιοχές, συμπεριλαμβανομένης της αεροπορικής βάσης Αλ-Ουατίγια και των περιοχών Σίρτης-Τζούφρα.

Η τουρκική στρατιωτική βοήθεια προς τις δυνάμεις της GNA περιλάμβανε μεγάλη ποικιλία εξοπλισμού, όπως σημαντικούς αριθμούς του τυφεκίου μάχης G3, εκτοξευτές ρουκετών T-122 Sakarya και τουλάχιστον 20 αυτοκινούμενα αντιαεροπορικά πυροβόλα KORKUT των 35 mm[viii]. Το σύστημα αντιαεροπορικών πυραύλων μέσης εμβέλειας Hisar 0+ αναπτύχθηκε στην περιοχή για να αντικαταστήσει τα παλαιωμένα συστήματα Improved Hawk. Παράλληλα, η Τουρκία προχώρησε στη δωρεά αριθμού αμερικανικής κατασκευής αρμάτων μάχης M60 Patton, τεθωρακισμένων μεταφοράς προσωπικού FNSS ACV-15 και θωρακισμένων οχημάτων BMC Kirpi και Vuran. Παρόλο που ο στρατιωτικός εξοπλισμός που παρέχεται δεν είναι σε ποσότητες αντίστοιχες με αυτές που αποκτήθηκαν από το Αζερμπαϊτζάν, έχει βελτιώσει σημαντικά τις δυνατότητες των δυνάμεων της GNA και έχει αλλάξει την ισορροπία δυνάμεων στη Λιβύη.

Η τουρκική παρουσία στη Λιβύη είναι έντονη, με περισσότερα από 3.000 στελέχη των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων και της ιδιωτικής εταιρείας μισθοφόρων SADAT να έχουν αναπτυχθεί στη χώρα που πλήττεται από τον εμφύλιο πόλεμο. Επιπλέον, η Τουρκία διατηρεί μόνιμη ναυτική παρουσία με δύο πολεμικά πλοία να περιπολούν στη θάλασσα κοντά στη Λιβύη, χρησιμοποιώντας τα λιμάνια Άμπου Σίτα και Σίντι Μπιλάλ. Η τουρκική στρατιωτική υποστήριξη περιλαμβάνει επίσης τη χρήση των drones Bayraktar TB2 και των αυτοκινούμενων πυροβόλων T-155 Firtina[ix].

Η εύθραυστη πολιτική κατάσταση στη Λιβύη και η παρουσία ξένων μισθοφόρων καθιστούν τον στρατιωτικό ρόλο της Τουρκίας καθοριστικό παράγοντα στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας. Η Τουρκία συνεχίζει να επιδιώκει μια μακροπρόθεσμη παρουσία στη Λιβύη μέσω στρατιωτικών βάσεων και οικονομικών συμφωνιών, διασφαλίζοντας τα στρατηγικά της συμφέροντα στην περιοχή. Η στρατιωτική βοήθεια της Τουρκίας προς τη Λιβύη έχει αποτελέσει κρίσιμο παράγοντα στη διαμόρφωση της σύγκρουσης και της ευρύτερης γεωπολιτικής κατάστασης. Ενισχύοντας την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA), η Τουρκία έχει εξασφαλίσει στρατηγικά πλεονεκτήματα, αν και παράλληλα έχει αυξήσει τις εντάσεις με αντίπαλες δυνάμεις. Καθώς η Λιβύη προσπαθεί να χαράξει την πορεία της προς τη σταθερότητα, ο ρόλος της Τουρκίας θα παραμείνει κεντρικός στις πολιτικές και στρατιωτικές δυναμικές της χώρας.

Η Σομαλία αποτελεί έναν ακόμη σημαντικό αμυντικό εταίρο της Τουρκίας και βασικό μέρος της ευρύτερης εμπλοκής της Άγκυρας στην Ανατολική Αφρική. Μέσω εκπαίδευσης και στρατιωτικής υποστήριξης, η Τουρκία παρουσιάζεται ότι διασφαλίζει τις θαλάσσιες περιοχές εκμετάλλευσης της χώρας[x], ενώ με οικονομική βοήθεια ενισχύει την ανάπτυξη υποδομών. Η εμπλοκή της Τουρκίας στη Σομαλία ξεκίνησε το 2011, όταν ο τότε πρωθυπουργός Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επισκέφθηκε το Μογκαντίσου εν μέσω ενός καταστροφικού λιμού. Έκτοτε, η Τουρκία έχει εμβαθύνει τη συνεργασία της με τη Σομαλία σε πολιτικό, οικονομικό και στρατιωτικό επίπεδο, αναγνωρίζοντας τη γεωστρατηγική σημασία της στο Κέρας της Αφρικής.

Στο στρατιωτικό πεδίο, η συνεργασία περιλαμβάνει τη δημιουργία του Κέντρου Στρατιωτικής Εκπαίδευσης TURKSOM στο Μογκαντίσου[xi], το οποίο εκπαιδεύει στελέχη του Σομαλικού Εθνικού Στρατού (SNA) για την αντιμετώπιση ανταρτικών απειλών και τη βελτίωση της εθνικής ασφάλειας. Επιπλέον, η Τουρκία έχει προμηθεύσει τη Σομαλία με όπλα, στρατιωτικά οχήματα και αμυντικό εξοπλισμό, ενισχύοντας τις επιχειρησιακές της δυνατότητες[xii]. Η στρατιωτική συνεργασία περιλαμβάνει επίσης υποστήριξη της θαλάσσιας ασφάλειας της Σομαλίας μέσω κοινών περιπολιών και εκπαίδευσης, καθώς και βοήθεια στον αγώνα κατά της Αλ-Σαμπάμπ με την παροχή πληροφοριών και στρατηγικών καθοδήγησης.

Η αυξανόμενη παρουσία της Τουρκίας αμφισβητεί την επιρροή άλλων περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, την Κίνα και των δυτικών κρατών. Ωστόσο, η ισχυρή συνεργασία με τη Σομαλία προσδίδει στην Τουρκία μια καίρια θέση στο Κέρας της Αφρικής, ενισχύοντας την επιρροή της στην Ερυθρά Θάλασσα και τον Ινδικό Ωκεανό. Οι στρατιωτικές προμήθειες στη Σομαλία περιλαμβάνουν τουφέκια MPT-76, θωρακισμένα οχήματα BMC Kirpi και Kirpi II[xiii], καθώς και φορτηγά BMC 245-16P 4×4[xiv]. Επιπλέον, η Τουρκία έχει προμηθεύσει τη Σομαλία με μη επανδρωμένα εναέρια συστήματα Serce-1 Multi-Rotor, καθώς και Bayraktar drones[xv] και περιπολικά σκάφη ONUK MRTP 16.

Η στρατιωτική βοήθεια της Τουρκίας προς τη Σομαλία έχει ενισχύσει σημαντικά τις δυνάμεις ασφαλείας της χώρας και έχει εδραιώσει τις διμερείς σχέσεις. Παρά τις προκλήσεις, ο ρόλος της Τουρκίας στην εκπαίδευση και τον εξοπλισμό των Σομαλικών δυνάμεων υπογραμμίζει τη στρατηγική της δέσμευση στο να ασκήσει επιρροή στην περιοχή. Το Μογκαντίσου έχει καταστεί αξιόπιστος εταίρος και έχει ζητήσει περαιτέρω προγράμματα εκπαίδευσης, βοήθεια στην ίδρυση πολεμικής αεροπορίας και ναυτικού, καθώς και περισσότερα εξοπλιστικά προγράμματα και πυρομαχικά για τον στρατό του[xvi].

Τέλος, η Αλβανία αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο των ισχυρών διπλωματικών και αμυντικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών, με την Τουρκία να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στο στρατιωτικό εκσυγχρονισμό της χώρας, την ενίσχυση των δυνατοτήτων της και την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Αρχής γενομένης της μετάβασης της Αλβανίας στη δημοκρατία τη δεκαετία του 1990, η Τουρκία υπήρξε σημαντικός εταίρος στους οικονομικούς, πολιτικούς και στρατιωτικούς τομείς. Η ένταξη της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ το 2009 ενίσχυσε περαιτέρω τη στρατιωτική συνεργασία με την Τουρκία.

Η Τουρκία έχει προσφέρει στην Αλβανία διάφορες μορφές στρατιωτικής βοήθειας, όπως δωρεές στρατιωτικών οχημάτων, ελαφρού οπλισμού και άλλου εξοπλισμού για τον εκσυγχρονισμό των αλβανικών ενόπλων δυνάμεων. Επιπλέον, τα τουρκικά στρατιωτικά ιδρύματα εκπαιδεύουν τακτικά Αλβανούς αξιωματικούς, βελτιώνοντας την επιχειρησιακή ετοιμότητά τους και τη συμμόρφωσή τους με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ, ενώ η Τουρκία έχει επενδύσει στην αναβάθμιση της στρατιωτικής υποδομής της Αλβανίας, συμπεριλαμβανομένων κέντρων εκπαίδευσης και στρατηγικών αμυντικών εγκαταστάσεων. Παράλληλα, οι δύο χώρες πραγματοποιούν συχνά κοινές στρατιωτικές ασκήσεις για τη βελτίωση της διαλειτουργικότητας και την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας εντός του ΝΑΤΟ.

Η αυξανόμενη επιρροή της Τουρκίας στον αμυντικό τομέα της Αλβανίας έχει ευρύτερες γεωπολιτικές επιπτώσεις. Η στρατιωτική βοήθεια ενισχύει τον ρόλο της Τουρκίας ως βασικού στρατηγικού συμμάχου της Αλβανίας, ενώ η εμπλοκή της αντισταθμίζει την επιρροή άλλων δυνάμεων, όπως η ΕΕ, οι ΗΠΑ και η Ρωσία, στα Δυτικά Βαλκάνια. Μέχρι στιγμής, η Τουρκία έχει προμηθεύσει την Αλβανία με διάφορα όπλα, όπως τα τουρκικής κατασκευής πολυβόλα MP5, καθώς και τα τουφέκια MPT-76 και MPT-55[xvii], μαζί με στρατιωτικές στολές. Επιπλέον, η Τουρκία έχει δωρίσει τουλάχιστον 150 θωρακισμένα οχήματα Land Rover Defender και πάνω από 50 θωρακισμένα Otokar APV. Η Αλβανία έχει επίσης προμηθευτεί 6 μη επανδρωμένα αεροσκάφη Bayraktar TB2[xviii] μαζί με πυρομαχικά MAM, Roketsan Cirit και UMTAS.

Η στρατιωτική βοήθεια της Τουρκίας προς την Αλβανία έχει ενισχύσει σημαντικά τις αμυντικές της ικανότητες, ενδυναμώσει τις διμερείς σχέσεις και συμβάλει στη σταθερότητα της περιοχής. Στο ίδιο πλαίσιο, η Άγκυρα σχεδιάζει επίσης να δωρίσει μεγάλο αριθμό τουρκικής κατασκευής περιφερόμενων πυρομαχικών[xix]. Καθώς οι δύο χώρες συνεχίζουν να επεκτείνουν τη στρατηγική τους συνεργασία, η στρατιωτική συνεργασία θα παραμείνει βασικός πυλώνας της σχέσης τους, διαμορφώνοντας τον ρόλο της Αλβανίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ευρύτερης αρχιτεκτονικής ασφαλείας των Δυτικών Βαλκανίων.

H στρατηγική στρατιωτικής βοήθειας της Τουρκίας υπογραμμίζει τις φιλοδοξίες της ως περιφερειακή δύναμη και βασικό παίκτη στην παγκόσμια ασφάλεια. Μέσω στρατηγικών αμυντικών συνεργασιών, εξαγωγών όπλων και στρατιωτικής συνεργασίας, η Τουρκία έχει επεκτείνει την επιρροή της σε περιοχές όπως ο Νότιος Καύκασος, η Μέση Ανατολή, η Βόρεια Αφρική και τα Βαλκάνια. Η στρατιωτική της βοήθεια προς το Αζερμπαϊτζάν, τη Συρία, τη Λιβύη, τη Σομαλία και την Αλβανία δεν έχει μόνο ενισχύσει τις διμερείς σχέσεις, αλλά έχει επίσης αναδιαμορφώσει τις περιφερειακές ισορροπίες ισχύος. Παρόλο που αυτές οι προσπάθειες ενισχύουν τη γεωπολιτική θέση της Τουρκίας και τη βιομηχανία άμυνας της, δημιουργούν επίσης διπλωματικές προκλήσεις και αυξάνουν τις εντάσεις με ανταγωνιστικές δυνάμεις. Καθώς η Τουρκία συνεχίζει να αναπτύσσει τις στρατιωτικές της ικανότητες και να επεκτείνει την παγκόσμια εμβέλειά της, ο ρόλος της στη διαμόρφωση της περιφερειακής και διεθνούς ασφάλειας θα παραμείνει καθοριστικός παράγοντας στο διαρκώς μεταβαλλόμενο γεωπολιτικό τοπίο.

[i] ‘Turkish-Azerbaijani Military Cooperation’, Institute of American Studies[ii] Toksabav Ece (October 14, 2020), ‘Turkish arms sales to Azerbaijan surged before Nagorno-Karabakh fighting’, Reuters[iii] Turkish-Azerbaijani Military Cooperation’, Institute of American Studies[iv] ‘The Role of Turkish Drones in Azerbaijan’s Increasing Military Effectiveness: AN Assessment of the Second Nagorno – Karabakh War’, articles, Insight Turkey Fall 2021/volume 23 Number 4[v] Mitzer Stijn & Oliemans Joost (September 20,2023), ‘An International Export Success: Global Demand for Bayraktar Drones Reaches All Time High’, Oryx[vi] From Turkiye With Love: Tracking Turkish Military Donations’, Oryx December 18, 2021[vii] Kenez Levent (August 15, 2024), ‘Turkey-Libya agreement grants Turkish forces expansive operational freedoms and legal immunity’, Nordic monitor.[viii] Bozkurt Abdullah (June 23, 2022), ‘Turkey continues to send arms to Libya in Violation of UN Security Council resolutions’, Nordic Research and Monitoring Network.[ix] Nedos Vassilis (November 15 2024), ‘Turkey expands grip in Libya’, Foreign Affairs[x] Turkiye extends military deployment in Somalia for another 2 years’, Daily Sabath with AA, Jul 28 2024[xi] Baez Kiran, (June 18 2024), ‘Turkey signed two major deals with Somalia. Will it be able to implement them?’, Atlantic council[xii] Nordic Monitor, (January 9, 2021), ‘Turkey gov;t booseted military aid and grants to third countries amid CAATSA crisis’, Nordic Monitor[xiii] Turkey is building a new deadlier Somali Army’, Military Africa May 24 2022[xiv] From Turkiye With Love: Tracking Turkish Military Donations’, Oryx December 18, 2021[xv] Baez Kiran, (June 18 2024), ‘Turkey signed two major deals with Somalia. Will it be able to implement them?’, Atlantic council[xvi] Soylu Ragip (February 24 2024), ‘Turkey set to solidify its power in Somalia with murky naval defence deal’, Middle East Eye[xvii] Nordic Monitor, (January 9, 2021), ‘Turkey gov;t booseted military aid and grants to third countries amid CAATSA crisis’, Nordic Monitor[xviii] Joe Saballa (October 21, 2024), “Turkey to donate a ‘Significant Number’ of Kamikaze Drones to Albania’, The Defence post[xix] Joe Saballa (October 21, 2024), “Turkey to donate a ‘Significant Number’ of Kamikaze Drones to Albania’, The Defence post

*Κώστας Κύπριος

Στρατιωτικός Αναλυτής

Marketing Officer, Katradis SA