Χαιρετισμός καπτ. Βασίλειου Γκάζικα – Ημερίδα με θέμα: «Ο Πλοίαρχος του χθες, του σήμερα και του αύριο».

Χαιρετισμός καπτ, Βασίλειου Γκάζικα – Ένωση Εφοπλιστών Κρουαζιερόπλοιων και Φορέων Ναυτιλίας

MARITIMES.GR

Ημερίδα με θέμα : «Ο Πλοίαρχος του χθες, του σήμερα και του αύριο»

(Λέσχη Αποφοίτων Σχολής Ναυτιλίας Ύδρας, Τρίτη 27 Μαΐου 2025)

Ο πλοίαρχος, από την εποχή των θαλασσοπόρων, ενσωμάτωνε στο πνεύμα του την εξερεύνηση, την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα. Παρά τα άλματα της τεχνολογίας και τις παγκόσμιες αλλαγές, η περιπλάνηση στο άγνωστο αλλά και σε πολλές περιπτώσεις σε αχαρτογράφητα νερά, εμπεριέχονται στη φύση του επαγγέλματος ακόμα και σήμερα.

Πριν την έλευση του GPS, των ηλεκτρονικών χαρτών και βοηθημάτων, των δορυφορικών επικοινωνιών και κινητών τηλεφώνων, του διαδικτύου, της πληροφόρησης και της συνδεσιμότητας, ο πλοίαρχος του χθες έπλεε σε μια πολύ διαφορετική θάλασσα. Αν και δεν αντιμετώπιζε τη σημερινή πολυπλοκότητα, η πλεύση του είχε λιγότερη ευκρίνεια. Ο πλοίαρχος του χθες ήταν ο άνθρωπος που βασιζόταν κυρίως στην κρίση, την παράδοση και πολλές φορές στη σκληρά κερδισμένη διαίσθηση του.

Είχε πρόσβαση σε περιορισμένες πληροφορίες: Οι αποφάσεις ναυσιπλοΐας λαμβάνονταν με βάση ατελείς χάρτες, αναξιόπιστες προβλέψεις και αγγελίες που έφταναν καθυστερημένα — αν όχι καθόλου. Έτσι είχε μάθει να εμπιστεύεται την εμπειρία και τους ανθρώπους αντί για τα ακριβή δεδομένα και τα στοιχεία. Οι διαδικασίες ήταν κυρίως χειροκίνητες: Οι λειτουργίες ήταν πρακτικές, με συστήματα που καθοδηγούνταν από ανθρώπους και όχι από αλγόριθμους ή ηλεκτρονικά προγράμματα. Η ηγεσία σήμαινε παρουσία — να σε βλέπουν, να σε ακούνε και συχνά, να είσαι ο πρώτος που έφτανε και ο τελευταίος που ξεκουραζόταν. Οι αλλαγές λάμβαναν χώρα με αργότερους ρυθμούς: Οι αγορές μεταβαλλόταν σε τρίμηνα και όχι σε ημέρες. Η εμπιστοσύνη χτίζονταν με την πάροδο των ετών και η αναστάτωση — όταν ερχόταν — έφτανε σαν καταιγίδα, όχι σαν ημερήσια παλίρροια. Η διοίκηση ήταν ιεραρχική: Η εξουσία του σπάνια αμφισβητούνταν. Οι διαταγές που δίνονταν από τη γέφυρα, εκτελούνταν χωρίς αμφισβήτηση. Η φωνή του πλοιάρχου ήταν οριστική και η λογοδοσία απόλυτη.

Αλλά αυτό που έκανε τον Πλοίαρχο του χθες αποτελεσματικό σε αυτό το περιβάλλον δεν ήταν μόνο η εξουσία — ήταν η σταθερότητα. Η συνέπεια. Η πειθαρχία. Η σαφής κατανόηση των κανόνων του παιχνιδιού και των υδάτων στα οποία έπλεε. Του δίδαξαν ότι η εμπειρία υπερτερεί του ενστίκτου, ότι η αφοσίωση στηρίζει την ομάδα και ότι η αξιοπιστία είναι μια μορφή ηγεσίας. Και μετέδωσε αυτές τις αξίες — χαραγμένες στα ημερολόγια των πλοίων και στις εταιρικές κουλτούρες — σε γενιές που αργότερα θα αντιμετώπιζαν πολύ διαφορετικές θάλασσες.

Μην βιάζεστε να πετάξετε τους παλιούς χάρτες. Μπορεί να μην σας δείξουν πού να πάτε στη συνέχεια — αλλά σας υπενθυμίζουν ποιοι είστε καθώς προχωράτε.

Ο πλοίαρχος του σήμερα είναι ο συνδυασμός παράδοσης και μετασχηματισμού. Ενσωματώνει το κληροδότημα μιας θαλασσοπορίας αιώνων αλλά καλείται να λειτουργήσει σε ένα περιβάλλον ψηφιακής καινοτομίας, περιβαλλοντικής συνείδησης και παγκόσμιας αλληλεξάρτησης. Μέσα σε κάθε πλοίο που βλέπουμε στον ορίζοντα, ο πλοίαρχος ηγείται μιας ομάδας, η οποία διασφαλίζει αθόρυβα ότι ο κόσμος θα παραμείνει συνδεδεμένος. Όμως στην ηγεσία του πλοίου, η θάλασσα δεν είναι ήρεμη — είναι περίπλοκη. Και ο Πλοίαρχος του σήμερα δεν λειτουργεί σε ήρεμα νερά και καθαρούς ουρανούς, αλλά εν μέσω μεταβαλλόμενων ρευμάτων, ψηφιακών καταιγίδων, γεωπολιτικών θυελλών και με ένα πολύ διαφορετικό πλήρωμα από αυτό του παρελθόντος. Το σύγχρονο λειτουργικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από συνεχείς αναταράξεις. Οι αλυσίδες εφοδιασμού είναι εύθραυστες. Η τεχνολογία εξελίσσεται ταχύτερα από την πολιτική. Οι προσδοκίες των πελατών εξελίσσονται σε πραγματικό χρόνο. Και οι εσωτερικές κουλτούρες — που κάποτε μεταβάλλονταν αργά — τώρα απαιτούν συνεχή ευελιξία και συμπερίληψη.

Για τον Πλοίαρχο του σήμερα, η αλλαγή δεν αποτελεί εξαίρεση — είναι ο ίδιος ο ωκεανός. Ο πλοίαρχος του σήμερα ναυσιπλοεί σε ένα περιβάλλον παγκόσμιας αστάθειας, γεμάτο από αβεβαιότητα στις οικονομικές προβλέψεις και τα επιχειρηματικά μοντέλα. Καλείται να επιτελεί το έργο του έχοντας να κάνει με πολυπλοκότερες λειτουργίες, πολυπλοκότερα πλοία και συστήματα όπως και απαιτητικά κανονιστικά πλαίσια. Πρέπει να παραμένει ενήμερος και ικανός στη χρήση των νέων τεχνολογιών και στις συνεχείς μεταβολές των απαιτήσεων και των κανονισμών. Η δε ηγεσία στο πλοίο, δεν αφορά πλέον τη διοίκηση και τον έλεγχο. Ο Πλοίαρχος του σήμερα δεν μπορεί να ηγείται από μια μακρινή γέφυρα. Πρέπει να είναι αφοσιωμένος, προσιτός και συναισθηματικά έξυπνος. Το σημερινό πλήρωμα δεν ακολουθεί απλώς εντολές – ακολουθεί τη σαφήνεια, τον σκοπό και την εμπιστοσύνη. Ο πλοίαρχος του σήμερα λοιπόν ακούει, μαθαίνει και προσαρμόζεται.

Αν ο Πλοίαρχος του Παρελθόντος έπλεε με πειθαρχία και ο Πλοίαρχος του Σήμερα καθοδηγεί μέσα από την πολυπλοκότητα, ο Πλοίαρχος του Μέλλοντος πρέπει να οδηγήσει στο άγνωστο. Αν και δύσκολα προβλέψιμο, το λειτουργικό περιβάλλον του μέλλοντος θα καθορίζεται από τον μετασχηματισμό.

Εισερχόμαστε σε μια εποχή όπου η αλλαγή δεν είναι απλώς γρήγορη — είναι εκθετική. Για τον Πλοίαρχο του Μέλλοντος, το περιβάλλον μπορεί να είναι:

Υπερσυνδεδεμένο: και εννοώ κάθε σύστημα, κάθε άτομο, κάθε αγορά θα είναι συνδεδεμένη σε πραγματικό χρόνο. Οι αποφάσεις θα έχουν παγκόσμια απήχηση, άμεσα. Αλυσίδες εφοδιασμού, συμπεριφορά πελατών, συναίσθημα εργατικού δυναμικού – όλα ορατά, όλα δυναμικά και σε πραγματικό χρόνο.

Τεχνητή Νοημοσύνη: Η λήψη αποφάσεων μπορεί να μην βασίζεται πλέον αποκλειστικά στην ανθρώπινη διορατικότητα. Οι ηγέτες μάλλον θα συνεργάζονται με έξυπνα συστήματα – όχι μόνο για δεδομένα, αλλά και για στρατηγική. Το ερώτημα όμως κατά πάσα πιθανότητα δεν θα είναι “Τι μπορούμε να γνωρίζουμε;” αλλά “Τι πρέπει να εμπιστευόμαστε;”

Τι πρέπει λοιπόν να είναι ο Πλοίαρχος του Μέλλοντος; Αυτός ο πλοίαρχος θα χρειαστεί μια διαφορετική πυξίδα — μια πυξίδα προσαρμοσμένη στην ευκινησία, την προνοητικότητα και το θάρρος. Όχι ένας ελεγκτής, αλλά ένας χορογράφος της πολυπλοκότητας. Όχι ένας μοναχικός οραματιστής, αλλά ένας συνεργατικός καταλύτης. Όχι απλώς αντιδραστικός ή προληπτικός — αλλά προπαρασκευαστικός και αναγεννητικός. Θα μαθαίνει γρηγορότερα από ό,τι αλλάζει ο κόσμος, και όχι μόνο θα απορροφά τους κραδασμούς αλλά θα εξελίσσεται από αυτούς. Επειδή στο μελλοντικό περιβάλλον, η ηγεσία δεν θα αφορά μόνο το να κρατάς το τιμόνι — θα αφορά την προετοιμασία της πλεύσης με τόλμη, ηθική και σοφία σε θάλασσες που δεν έχουν ακόμη ονόματα.